Relacja z uroczystości poświęcenia ewangelickiego kościoła w Pawłowicach 3 listopada 1935 roku
Chociaż pawłowicki kościół nie należy do wiekowych, niewiele dotychczas wiedzieliśmy o jego początkach poza tym, że powstał w okresie międzywojennym dla miejscowych ewangelików. W Internecie i w różnych publikacjach można było przeczytać, że kościół zbudowano w latach 20. XX wieku. W rzeczywistości jest on nieco młodszy, został bowiem poświęcony w niedzielę 3 listopada 1935 roku. Pewnym źródłem tej informacji jest relacja autorstwa pastora z Psiego Pola, Karla Raebigera, zamieszczona w czasopiśmie „Evangelisches Kirchenblatt für Schlesien” („Ewangelicka Gazeta Kościelna dla Śląska”) z 17 listopada 1935 r. (rocznik 38, numer 46, s. 315), którą – przetłumaczoną w całości na język polski – zamieszczamy poniżej. Chociaż brak w niej daty dziennej uroczystości, ze wzmianki w innej gazecie wiemy, że Święto Reformacji – przypadające na 31 października – gmina ewangelicka Wrocław-Psie Pole obchodziła w 1935 r. w najbliższą przypadającą po rocznicy wystąpienia Lutra w roku 1517 niedzielę, czyli 3 listopada. Ten też dzień wybrano na uroczystość wieńczącą kilkuletnie wysiłki pawłowickich protestantów na rzecz budowy własnego kościoła.
Wyjaśnienia wymagają jeszcze dwa fragmenty źródłowej relacji. Wspomniane w niej Towarzystwo Osiedlowe (Siedlungsgesellschaft) od 1926 r. prowadziło działalność na rzecz przekształcenia Pawłowic w miasto – ogród. Jak jednak wynika ze słów pastora Reabigera, zgoda na przeznaczanie placu pod budowę kościoła leżała nie w gestii towarzystwa, ale powiatu trzebnickiego jako w tym przypadku podmiotu odpowiedzialnego (niem. der Träger – tego słowa użyto w oryginalnym tekście). Natomiast gospoda, w której po zakończeniu nabożeństwa spotkali się mieszkańcy Pawłowic, to (co znów wiemy z innego źródła) „Sacrauer Bierhaus”, czyli stary budynek dzisiejszej szkoły podstawowej. To tam właśnie, o czym informuje nas przy okazji autor relacji, spotykali się pawłowiccy ewangelicy na porannych nabożeństwach zanim zbudowano kościół.
***
Wrocław – Psie Pole. W Święto Reformacji w należącej do gminy kościelnej Psie Pole wsi Pawłowice został poświęcony nowo wybudowany kościół Chrystusa. Liczba mieszkańców cichej wsi Pawłowice wydatnie wzrosła odkąd przed kilkoma latu powstało pięknie położone miasto – ogród. Z kręgu osadników wyszła myśl zbudowania własnego kościółka i wszyscy mieszkańcy, także ci od dawna tutaj zamieszkujący, przystąpili z radością do pracy, zawiązali wspólnie towarzystwo na rzecz budowy kościoła, uzyskali od powiatu trzebnickiego, jako podmiotu odpowiedzialnego za Towarzystwo Osiedlowe, wspaniały, porośnięty dębami plac, obłożyli się dobrowolnym podatkiem i dzięki umowie z budowlaną kasą oszczędności uzyskali potrzebną na budową sumę. Energiczny przewodniczący towarzystwa na rzecz budowy kościoła, nauczyciel Wolf, przezwyciężył wszelkie trudności. Nie było wsparcia ze strony żadnego urzędu czy organizacji kościelnej. Wyposażenie wewnętrzne, którego wciąż jeszcze brakuje, także pochodzi z darowizn. Architekt Kleinert przygotował plan i przeprowadził budowę. Trzeba zaznaczyć, że działał z wielkim oddaniem i bezinteresownością. Osiem gotyckich okien zostało również ufundowanych przez członków parafii.
Budynek ten jest – czego nie można stwierdzić o wszystkich kościołach z ostatnich lat – bardzo „kościelny” i godny. Sygnaturka ze swoimi dwoma pięknymi brązowymi dzwonami wystaje ponad wysokie dęby i pozdrawia z daleka. Kościółek ma w tej chwili około 160 miejsc, ale jeśli znajdą się fundusze ulokować będzie można jeszcze około 100. Przewiduje się również, że wraz z rozrostem gminy kościół będzie można powiększyć. Jasne wnętrze z przytłumionym światłem, które wpada przez okna ołowiane, robi bardzo ciepłe i przyjazne wrażenie.
Poświęcenie odbyło się przy pięknej pogodzie. Plac przed kościołem został bardzo pięknie przygotowany i setki ludzi, z których oczywiście nie wszyscy mogli wejść do środka (było ich prawdopodobnie ponad 300), czekało na przyjazd naszego biskupa Zänkera, który pojawił się w towarzystwie radcy konsystorza Griesdorfa, obu duchownych z Psiego Pola i trzech wikarych, którzy nieśli przedmioty liturgiczne. Po przekazaniu kluczy i słowach błogosławieństwa, drzwi otworzył duchowny parafialny z Pawłowic, proboszcz Raebiger. Teraz biskup dokonał poświęcenia. Po mowie konsekracyjnej i liturgii odprawionej przez proboszcza Höhne, proboszcz Raebiger wygłosił kazanie, a biskup zakończył uroczystość modlitwą i błogosławieństwem.
Po nabożeństwie członkowie gminy zebrali się w sali gospody, gdzie przez wiele lat od czasu do czasu odbywały się poranne nabożeństwa. Jasna radość biła z wielu oczu. Niech nowy dom modlitwy będzie miejscem błogosławionym dla całej miejscowości.
Raebiger
„Evangelisches Kirchennblatt für Schlesien”, Jg. 38, Nr. 46, 17 November 1935, s. 315.
Tekst i tłumaczenie: Piotr Sroka (6.06.2023)
Poniżej oryginał powyższego tekstu (skany pochodzą z Biblioteki Ossolineum)
Poniżej fotografia naszego kościoła z 1935 roku wydrukowana w czasopiśmie „Bilder-Bote für das Evangelische Haus” 1935, nr 12, s. 96 (skan pochodzi ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu)
